Η ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Η ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Η περιοδοντολογική νόσος, είναι η νόσος που προσβάλλει τους ιστούς που περιβάλλουν και στηρίζουν το δόντι, δηλαδή τα ούλα, το υποκείμενο φατνιακό οστούν, την οστεΐνη και το περιρρίζιο. Αν μένει αθεράπευτη οδηγεί στην πλήρη καταστροφή των ιστών αυτών και τελικά στην απώλεια των δοντιών.
Αίτιο της νόσου είναι τα μικρόβια. Το γεγονός αυτό έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά από την δεκαετία του 1960 με πειράματα και κλινικές μελέτες.
Πώς όμως γίνεται τα μικρόβια να προκαλούν τη νόσο;
Η στοματική κοιλότητα του ανθρώπου από τη στιγμή που θα γεννηθεί έως τη στιγμή που θα πεθάνει αποικίζεται από μικρόβια. Έχουν βρεθεί και ταυτοποιηθεί περίπου 400 είδη στελέχη μικροβίων. Όλα αυτά αποτελούν ένα οικοσύστημα που η συμπεριφορά του μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στο στόμα. Βρίσκεται σε αρμονική ισορροπία με τον ξενιστή (οργανισμός, που «φιλοξενεί» μικρόβια), που κλινικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν «ΥΓΕΙΑ».
Ανατροπή της ισορροπίας αυτής συνεπάγεται την εκδήλωση νόσου. Για να ανατραπεί αυτή η ισορροπία θα πρέπει να μειωθεί η άμυνα του ξενιστή ή να αυξηθεί η δράση των μικροβίων. Πράγματι αυτό συμβαίνει και έχουμε την εκδήλωση της νόσου.
Παράγοντες που μπορούν να ανατρέψουν αυτή την ισορροπία και να οδηγήσουν σε καταστροφή των ιστών, μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στους Γενικούς και στους Τοπικούς.
Στους Γενικούς περιλαμβάνονται αυτοί οι παράγοντες που τροποποιούν την άμυνα του ξενιστή συστηματικά, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης, η Λευχαιμία, το σύνδρομο AIDS, κτλ.
Στους Τοπικούς παράγοντες περιλαμβάνονται αυτοί οι οποίοι τροποποιούν την άμυνα του ξενιστή τοπικά, είτε :
-
Αυξάνοντα τις εναποθέσεις μικροβιακής πλάκας, όπως η Τρυγία, κακότεχνες εμφράξεις, κακότεχνες προσθετικές αποκαταστάσεις, κτλ.,
-
Είτε μειώνοντας την άμυνα των περιοδοντικών ιστών τοπικά, όπως π.χ. το κάπνισμα.
Από την στιγμή που αποδείχθηκε ότι η νόσος οφείλεται σε μικρόβια είναι λογικό να προσβάλλει κάθε ενόδοντα άνθρωπο.
Πράγματι, από επιδημιολογικές μελέτες που έχουν γίνει, έχει βρεθεί ότι η νόσος μπορεί να προσβάλλει αδιακρίτως, άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου και δύναται να εκδηλωθεί με πολλές μορφές. Μάλιστα, ανάλογα με τις μορφές που εμφανίζεται η νόσος, έχουν επιχειρηθεί κατά καιρούς διάφορες ταξινομήσεις, με μια από αυτές να ειναι της ΑΑΡ το 1989, η οποία και έχει γίνει αποδεκτή παγκοσμίως σύμφωνα με την οποία έχουμε :
-
Περιοδοντίτιδα Πρώιμης Έναρξης.
-
Προεφηβική περιοδοντίτιδα.
-
Εντοπισμένη (προσβάλει ορισμένο αριθμό δοντιών).
-
Γενικευμένη (προσβάλει όλη την οδοντοφυΐα και σχετίζεται με εκδήλωση συστηματικής νόσου).
-
Εφηβική περιοδοντίτιδα (εκδηλώνεται εντοπισμένα).
-
Γενικευμένη περιοδοντίτιδα πρώιμης Έναρξης (προσβάλει όλη την οδοντοφυΐα).
-
Περιοδοντίτιδα των ενηλίκων.
-
Νεκρωτική Περιοδοντίτιδα.
Από τις παραπάνω μορφές, αυτή των ενηλίκων έχει την καλύτερη πρόγνωση από τις υπόλοιπες.
Ανεξαρτήτως όμως της μορφής της νόσου, η έγκαιρη διάγνωση δίνει καλύτερη πρόγνωση.
Όσο πιο γρήγορα ανακαλυφθεί η νόσος, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η θεραπεία, και ο ασθενής θα έχει περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσει τα δόντια του. Επειδή όμως η είσοδος και πολλές φορές η πορεία της νόσου είναι ασυμπτωματική, εξελίσσεται χωρίς έλεγχο και όταν έχει δώσει συμπτώματα, πολλές φορές είναι αργά για οποιαδήποτε θεραπεία.
Εδώ σπουδαίο ρόλο παίζει ο γενικός οδοντίατρος ο οποίος μπορεί να υποψιαστεί και να ανακαλύψει την νόσο, παραπέμποντας στον ειδικό τον ασθενή για την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Στοιχεία που μπορεί να αξιολογήσει και να εξετάσει είναι σε γενικές γραμμές τα εξής : Η αναφορά του ασθενούς για κακοσμία του στόματος, αιμοραγία των ούλων, κινητικότητα των δοντιών, μετακίνηση των δοντιών, υφίζηση ή υπερπλασίες ούλων, κτλ. Τότε θα πρέπει να προβεί σε μια πιο προσεκτική εξέταση και να καταγράψει κάθε απόκλιση από το φυσιολογικό.
Ο γενικός οδοντίατρος θα πρέπει στην περίπτωση αυτή να εξετάσει προσεκτικά τον ασθενή, παίρνοντας λεπτομερές ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό, ελέγχοντας μακροσκοπικά την εικόνα του στόματος, και μικροσκοπικά τα δόντια και τους ιστούς του περιοδοντίου.
Ουλίτιδα, φουσκωμένα ούλα με φλεγμονή, ερυθρότητα. Κοντά στα ούλα παρατηρείται εναπόθεση οδοντικής πλάκας.
Εξετάζοντας τα δόντια, αναζητά την ύπαρξη τερηδόνων, κακότεχνων εμφράξεων και προσθετικών αποκαταστάσεων, βαθμό κινητικότητας των δοντιών, μετακινήσεις αυτών, κτλ.
Εξετάζοντας το περιοδόντιο, ελέγχει : χρώμα και σχήμα των ούλων, καθώς επίσης υπερπλασίες και υφιζήσεις αυτών.
Με την περιοδοντική μύλη (η οποία αποτελεί βασικό εργαλείο ελέγχου του περιοδοντίου) θα πρέπει να γίνει προσεκτικός έλεγχος της ουλοδοντικής σχισμής όλων των δοντιών για την ύπαρξη αιμορραγίας και θυλάκων (κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται αποκόλληση ιστών από το δόντι).
Τέλος με την ακτινογραφική εξέταση θα ελέγξει το υποκείμενο φατνιακό οστούν για την ύπαρξη απορρόφησης ή όχι.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Από την στιγμή που ο ασθενής θα παραπεμφθεί στον ειδικό για να θεραπευθεί η νόσος θα πρέπει να σχεδιαστεί η αντιμετώπισή της. Πολύ γρήγορα εδώ θα αναφερθούμε στην πορεία που πρέπει να ακολουθείται έχοντας κατά νου τον έλεγχο της μικροβιακής πλάκας που είναι ως γνωστό ο αιτιολογικός παράγοντας για την εμφάνιση και την εξελιξη της νόσου.
Η πορεία αυτή έχει σαν στόχο την εξάλειψη της φλεγμονής και σταθεροποίηση της υγείας των δοντιών και ούλων και περιλαμβάνει τις εξής φάσεις
ΦΑΣΗ Α’
1) Καταγραφή του μεγέθους του προβλήματος
• Ακτινογραφικός έλεγχος των δοντιών
• Κινητοποίηση του ασθενούς και οδηγίες στοματικής υγιεινής
2) Αφαίρεση του αιτίου από τα δόντια με συντηρητικό τρόπο και προσπάθεια εξάλειψης της φλεγμονής. Στις βαριές μορφές της νόσου όταν απαιτείται μπορεί να εκτελεστούν και:
• Εξαγωγές καταδικασμένων δοντιών
• Ναρθηκοποίηση δοντιών με κινητικότητα
• Διάνοιξη δοντιών με ακρορριζική αλλοίωση
3) Επαναξιολόγηση της περιοδοντικής κατάστασης του ασθενούς.
Αν ο ασθενής έχει θεραπευθεί πλήρως και έχει εξαλειφθεί η φλεγμονή αποφασίζεται ο χρόνος που απαιτείται για τον περιοδοντικό έλεγχο και τη διατήρηση της υγείας του περιοδοντίου (RECALL). Το στάδιο αυτό είναι πολύ σημαντικό αποτελεί τη συνέχεια της θεραπείας και πρέπει να εφαρμόζεται δια βίου. Αν διακοπεί η νόσος υποτροπιάζει και ο ασθενής θα επαναπροσβληθεί από περιοδοντίτιδα.
ΦΑΣΗ Β’
Αν η νόσος δεν έχει θεραπευθεί πλήρως, κάτι που συμβαίνει στις βαρύτερες μορφές της νόσου, σχεδιάζεται η επόμενη φάση της θεραπείας η οποία είναι χειρουργική με σκοπό την πλήρη εξάλειψη της νόσου και την αποκατάσταση της ανατομίας του περιοδοντίου.
Τέλος στις περιπτώσεις που έχουμε απώλειες δοντιών εκπονείται σχέδιο θεραπείας για την προσθετική αποκατάσταση των χαμένων δοντιών .
